Atopowe zapalenie skóry, zwane także AZS lub egzemą to przypadłość dotykająca coraz więcej osób, zwłaszcza dzieci. Według statystyk epidemiologicznych, w Polsce na atopowe zapalenie skóry choruje 10-20% dzieci, podczas gdy w przypadku dorosłych, wskaźnik ten wynosi zaledwie 1%-3%. Jest to przewlekła choroba zapalna skóry charakteryzująca się silnym świądem oraz nawracającymi okresami zaostrzenia.
Przyczyny atopowego zapalenia skóry
Przyczyny atopowego zapalenia skóry nie zostały poznane w pełni do dziś. Na ten moment, wyróżnia się dwa rodzaje przyczyn egzemy:
- genetyczne – w tym przypadku AZS wynika z mutacji w genach, które odpowiadają za czynniki uczestniczące w procesach zapalnych oraz sprzyjają rozwojowi chorób takich jak astma, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca i cukrzyca typu I. Ponadto, u osób cierpiących na egzemę zaobserwowano, że filargyna w ich organizmie nie działa prawidłowo, co czyni chorobę trudniejszą i bardziej przewlekłą. Co więcej, badania wykazują, że jeżeli u rodziców zdiagnozowano atopowe zapalenie skóry, jest niewielka szansa, że nie wystąpi ono u dzieci.
- środowiskowe – są to czynniki takie jak alergeny, temperatura, stres, substancje drażniące, wilgotność powietrza i zanieczyszczenia środowiska.
Jak zdiagnozować atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry charakteryzuje się zaczerwienieniem i przesuszeniem naskórka, silnym świądem oraz wysypką i często sączącymi się krostkami. Aby potwierdzić diagnozę, należy udać się do specjalisty.
Rozpoznanie (kryteria Hanifina i Rajki)
Kryteria Hanifina i Rajki to zbiór kilkunastu objawów, które charakterystyczne są u osób cierpiących na egzemę. Podzielone są one na kryteria tzw. większe i mniejsze. Specjalista stwierdza chorobę w przypadku, gdy u pacjenta występują przynajmniej cztery mniejsze i trzy większe kryteria. Podział:
- kryteria większe – nazywane także podstawowymi kryteriami atopowego zapalenia skóry. Należą do nich:
- uporczywy, dokuczliwy, bardzo silny świąd,
- charakterystyczna morfologia zmian i ich lokalizacja – zmiany skórne na konkretnych miejscach na ciele: podudziach, policzkach, brzuchu, plecach, nadgarstkach, z tyłu za uszami,
- przewlekły i nawrotowy przebieg choroby – objawy występują przez ok. 6 tygodni, po czym ustępują, aby za jakiś czas pojawić się ponownie,
- osobniczy lub rodzinny wywiad atopowy – wzięcie pod uwagę, czy wśród członków najbliższej rodziny pacjenta występuje AZS;
- kryteria mniejsze – objawy, które mogą, ale nie muszą występować u osoby chorej na AZS:
- suchość skóry,
- rybia łuska,
- natychmiastowe reakcje skórne,
- podwyższony poziom IgE,
- wczesny wiek wystąpienia zmian,
- skłonność do nawrotowych zakażeń skóry,
- nieswoisty wyprysk rąk i/lub stóp,
- wyprysk sutków,
- zapalenie czerwieni warg,
- nawrotowe zapalenia spojówek,
- fałd Dennie-Morgana,
- stożek rogówki,
- zaćma,
- zacienienie wokół oczu,
- łupież biały,
- fałd szyjny,
- świąd po spoceniu,
- nietolerancja pokarmów,
- nietolerancja wełny,
- zaostrzenie po zdenerwowaniu,
- biały dermografizm,
- rumień twarzy,
- akcentacja mieszków włosowych.
Fazy
Cechy choroby oraz obszary zmienione chorobowo uzależnione są od wieku pacjenta. W obrazie klinicznym egzemy wyróżnia się trzy fazy choroby:
- W przypadku niemowląt choroba atakuje najpierw twarz, a następnie szyję i tułów.
- Powyżej 1 r.ż. zmiany pojawiają się na zgięciach stawowych. Dotyczy to również nastolatków.
- U dorosłych zmiany zapalne skóry mogą być rozsiane.
Czynniki, które zaostrzają objawy atopowego zapalenia skóry
Istnieje wiele czynników przyczyniających się do zaostrzenia AZS. Są to m.in.:
- stresujące sytuacje,
- długie i/lub gorące kąpiele,
- drapanie zmian zapalnych,
- wełniane ubrania,
- roztocza,
- nieodpowiednia dieta,
- niektóre perfumy.
Jak walczyć z atopowym zapaleniem skóry?
Leczenie atopowego zapalenia skóry to niewątpliwie długi proces, który w niewielu przypadkach doprowadza do całkowitego wyleczenia choroby. Z tego powodu lekarze skupiają się głównie na profilaktyce oraz łagodzeniu objawów choroby i to z nimi należy ustalić program walki z nią. Trzeba jednak pamiętać, że możliwe jest łagodzenie dokuczliwych przypadłości za pomocą prawidłowej pielęgnacji i diety.
Prawidłowa pielęgnacja skóry atopowej
Aby prawidłowo dbać o skórę atopową, należy przede wszystkim w miarę możliwości wykluczyć czynniki przyczyniające się do zaostrzenia choroby. Ponadto, warto korzystać z miękkiego ręcznika oraz preparatów silnie nawilżających (mydła, balsamy, kremy itp.). Dobrze jest używać bawełnianych ubrań unikając tych szorstkich i/lub obcisłych, dokładnie wypłukiwać detergenty z pranej odzieży i unikać przegrzewania się. Specjalista podczas zabiegów w gabinecie kosmetycznym dobierze specjalne kuracje dedykowane temu problemowi.
Dieta
Pacjentom chorym na atopowe zapalenie skóry zaleca się wykluczyć z jadłospisu jeden/kilka pokarmów, które wywołują ostre reakcje alergiczne. Ponadto, w 1999 roku Codex Alimentarius Commison (Komisja Kodeksu Żywnościowego) utworzyła listę pokarmów, które najczęściej prowadzą do uczulenia. Nazwano ją „wielką ósemką alergenów pokarmowych”, jednak kilkanaście lat później do listy dodano 6 kolejnych pozycji. Aktualnie na liście znajdują się: białka jaja, białko mleka krowiego, orzeszki arachidowe, ryby, skorupiaki, mięczaki, seler, pszenica, mięso, orzechy, łubin, soja, gorczyca i sezam.
Artykuł przygotowany przez specjalistów z J’adore Instytut w Warszawie oraz Krakowie.
